Het is vandaag bevrijdingsgedag, waarbij we vieren dat Nederland werd bevrijd van de bezetting van ons land door de Duitse mogendheid.
Op 4 mei herdenken we ‘de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, de koloniale oorlog in Indonesië en van oorlogssituaties en vredesmissies nadien’. Zij hebben letterlijk een offer gebracht om vrijheid te herwinnen. We herdenken ‘opdat we nooit vergeten’, waardoor de offers niet voor niets zijn geweest.
Ik heb het gevoel dat de vanzelfsprekendheid van vrijheid steeds meer onder druk komt te staan. Tegelijkertijd heb ik het idee dat het aantal mensen dat zich daar niet druk over maakt toeneemt. We geraken op deze manier in een situatie waarbij ‘wél vergeten’ steeds dichterbij komt en aantasting van onze vrijheid op de loer ligt.
Het gaat wet mij betreft zowel over individuele vrijheid als collectieve vrijheid, in die zin dat de soevereiniteit van welk volk dan ook wordt gerespecteerd.
We kennen twee politieke partijen die de term ‘vrijheid’ een plek in hun naam hebben gegeven. De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie en de Partij voor de Vrijheid. Bij de VVD betekent vrijheid dat de vrijheid van burgers niet onnodig mag worden ingeperkt door de overheid. Dit kan ik begrijpen in het licht van de sociaal contract theorie, namelijk dat je als burger een stukje vrijheid inlevert en overdraagt aan een gezaghebbende overheid, die daarmee de verplichting op zich neemt om jou als burger te beschermen.
Bij de PVV gaat het blijkens de Onafhankelijkheidsverklaring van 13 maart 2005 van Geert Wilders om het herwinnen van vrijheid, omdat het ‘met onze politieke, culturele en economische vrijheid en onafhankelijkheid slecht gesteld is.’ Door via het verkiezingsprogramma ‘Nederlanders weer op 1’ te zetten krijgt vrijheid voor deze groep een andere invulling dan voor ‘de anderen’. Zo’n politieke gedachte staat op gespannen voet met het universele karakter van vrijheid.
Bovendien verdraagt een dergelijk standpunt zich niet met artikel 1 van de Grondwet, dat zegt dat allen die zich in Nederland bevinden, in gelijke gevallen gelijk worden behandeld en dat discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, niet is toegestaan.
Ik kan de jaarlijkse herdenking op 4 mei en het bevrijdingsfeest op 5 mei moeilijk rijmen met de politieke ontwikkelingen in ons land. Ik doel dan op het gegeven dat de PVV de meeste stemmen heeft behaald op 22 november vorig jaar en dat deze partij – die overigens een nul scoort op democratisch gehalte – salonfähig is geworden blijkens de ruimte die ze krijgt om te onderhandelen over een kabinetsformatie.
Onwillekeurig dringt de vraag zich aan mij op of de betreffende kiezers en formerende partijen gisteren ook twee minuten stilte in acht hebben genomen om 20:00 uur of vandaag een van de bevrijdingsfestivals hebben bezocht.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld