Vorige week heb ik aangekondigd dat ik de komende periode een aantal fouten uit het Grote Fouten Boek de revue wil laten passeren. Dat zijn fouten die behoorlijk ernstig zijn en de kwaliteit van het openbaar bestuur ondermijnen.
Hoe kan ik beter de ernst daarvan laten zien dan door deze met concrete voorbeelden in beeld te brengen? Ik zal natuurlijk uit eigen ervaring putten, maar wanneer jij nog aansprekende voorbeelden hebt, dan neem ik die graag in ontvangst.
Ik heb vorige week al acht Grote Fouten genoemd en ik heb er op basis van ontvangen reacties nog vier toegevoegd. Ik noem ze nog een keer.
- Het scheiden van beleid en uitvoering
- Het afrekenen op resultaat
- Het niet leren door de overheid
- Reorganiseren als probleemoplossing (structuursturing)
- Jumping to solutions
- Het aansturen van professionals
- De juridisering van het bestuur
- Het scheiden van bevoegdheden en verantwoordelijkheden
Dit zijn de nieuwe.
- Niet analyseren van maatschappelijke problemen
- Geen keuzes durven maken
- Beleid op beleid stapelen
- Geen kosten-batenanalyse maken
Deze week begin ik met de eerste grote fout.
Welke fout uit het Grote Fouten Boek wordt er gemaakt?
Een veelgemaakte Grote fout is dat ‘beleid’ en ‘uitvoering’ uit elkaar worden gehaald.
Waarom is het fout?
Beleid wordt niet voor de grap gemaakt, maar beoogt verandering in de samenleving tot stand te brengen. Je kent vast wel het gezegde: Inzicht zonder handeling brengt geen verandering.
Wanneer je de mensen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering niet bij de beleidsontwikkeling betrekt dan:
- krijgen de inzichten van die uitvoerders geen plek in je beleidsplan,
- hetgeen allesbehalve bevorderlijk is voor de kwaliteit van dat plan;
- je creëert geen draagvlak bij de uitvoerders om anders te gaan handelen;
- de top-down veranderingen zullen in de ogen van de uitvoerders niet adequaat zijn, waardoor
- zij zoeken naar (il)legale wegen om te handelen zoals hen goeddunkt, en
- de beoogde verandering komt niet tot stand.
In mijn boek werk ik de bezwaren methodologisch verder uit.
Welke ernstige consequenties heeft deze fout?
Wanneer je beleid en uitvoering uit elkaar haalt weet je dat de vraag vanuit de leefwereld niet aansluit bij het aanbod vanuit de systeemwereld. Dat gaat knellen.
- De verwachtingen worden niet waargemaakt. De politiek doet niet wat zij heeft beloofd.
- Integendeel, de samenleving wordt geconfronteerd met contraproductieve regels en procedures.
- Uitvoerders raken gefrustreerd of haken af
- Juridische procedures zijn onvermijdelijk
Wat kun je doen om die fout te vermijden?
Van meet af aan de uitvoerders betrekken bij je beleidsontwikkeling. Als ik zeg ‘van meet af aan’ dan bedoel ik ook ‘van meet af aan’. Het is niet de bedoeling dat er al een eerste aanzet van nieuw beleid wordt gemaakt, zoals kaders/ startnotities/ stellingen/ randvoorwaarden. En dat de uitvoerders pas daarna er nog iets van mogen vinden.
Als je niet gewend bent om zo te werken dan is dat best moeilijk. Loslaten, durven omgaan met onzekerheid, controlemechanismen aan de kant schuiven.
Een opleiding volgen om het vak ‘beleid maken’ te leren kan enorm behulpzaam zijn. Het begrijpen van methodologische beginselen van dit vak geeft rust en vertrouwen om van buiten naar binnen te werken.
Voorbeeld van deze Grote Fout
Ik heb bij een gemeente meegemaakt dat een nieuwe horecanota moest worden geschreven. Ik was aanwezig bij een startbijeenkomst waar een ingevlogen adviesbureau een presentatie gaf. Ik heb ter plekke gehakt gemaakt van de aanpak onder andere vanwege het niet betrekken van de mensen uit de horeca bij het vraagstuk. Na afloop heb ik de betreffende ambtenaar geadviseerd om het adviesbureau op straat te knikkeren. Dat was aan dovemans oren gericht. Toen pakweg een jaar later de nieuwe horecanota in de raadsvergadering aan de orde kwam zat de publieke tribune vol met woedende horecaondernemers. Je begrijpt dat er veel ellende is gecreëerd en dat van enige uitvoering niets terecht is gekomen.
Herkenbaar?
Vind je de Grote Fout van het scheiden van beleid en uitvoering herkenbaar? Heb jij ook van zo’n voorbeeld dat je wilt delen? Laat het me weten.
Wil je het alleen met mij delen? Prima.
Sta je open voor publicatie op de website (www.samenwereld.nl/het-grote-fouten-boek)? Ook prima, maar dan hanteer ik de volgende spelregels.
- Je verhaal bevat max. 400 woorden
- Uiteraard is het een oprecht verhaal, niet onnodig kwetsend voor wie dan ook
- Zoveel als mogelijk geanonimiseerd
- Ik zal het verhaal eventueel redigeren
- We hebben overeenstemming over de definitieve versie
- Je kiest zelf om al dan niet je naam erbij te vermelden
- Zonder jouw finale toestemming geen publicatie
Ik ben reuze benieuwd naar je verhaal.
Peter Hovens
Coöperatie Samenwereld
Wil je elke week een seintje ontvangen als ik een nieuw blog heb gepubliceerd? Schrijf je dan in.