Vorige week heb ik prachtige bijdragen mogen ontvangen over de Grote Fout van ‘het afrekenen op het resultaat’. Ik zal deze binnenkort publiceren als ik daar toestemming voor krijg.
Welke fout uit het Grote Fouten Boek wordt er gemaakt?
De Grote Fout die deze week aan de beurt is, dat is die van ‘reorganisatie als oplossing van maatschappelijke problemen (structuursturing)’.
We kennen ze allemaal wel. De reorganisaties waarvan je je afvraagt waar ze goed voor zijn. Reorganisaties zorgen altijd voor veel gedoe en onrust.
Waarom is het fout?
Een reorganisatie hoeft niet per se fout te zijn. Als we vaststellen dat de uitvoering van beleid vastloopt en niet adequaat wordt opgepakt, is het best mogelijk dat de organisatie niet toegesneden is op haar taak. In zo’n geval – dus als de organisatie de oorzaak is van het probleem – is een reorganisatie de oplossing. Hier kom je pas achter wanneer je een analyse hebt uitgevoerd.
En dat is wat je zelden ziet. Een probleemanalyse die laat zien dat de organisatie(structuur) een belangrijke veroorzaker van het probleem is. Zo’n analyse biedt overigens ook aanknopingspunten voor de herinrichting van de organisatie.
Welke ernstige consequenties heeft deze fout?
Zoals gezegd zorgen reorganisaties vaak voor onrust. In de aanloopfase zijn de mensen binnen de organisatie meer bezig met hun eigen toekomst dan wat anders.
Er vallen vaak ontslagen, omdat een – al dan niet verborgen – reden een ordinaire bezuiniging is. Maar met het ontslaan van personeel verdwijnt er ook know how.
En dan niet te vergeten de tijd die gemoeid is met het op orde krijgen van de nieuwe organisaties. Tijd die niet productief is. In het ergste geval krijg je ook nog te maken met een vervelende nasleep in de vorm van juridische procedures.
En is het daarna beter geworden …?
Wat kun je doen om die fout te vermijden?
Heel simpel. Als je op basis van signalen uit de samenleving besluit om beleid opnieuw vorm te geven en je kiest ervoor om de problematiek grondig te analyseren (na een even grondige probleemverkenning) dan ontdek je vanzelf welke oorzaken aan de problemen ten grondslag liggen. Als blijkt dat de organisatie een (diepliggende) oorzaak is, dan is een reorganisatie gerechtvaardigd. Anders niet.
Voorbeeld van deze Grote Fout
De wetgever heeft in 2007 de Wet maatschappelijke ondersteuning vastgesteld. Kennelijk was men van mening dat problemen op dit gebied beter door gemeenten zouden kunnen worden aangepakt. Maar eigenlijk begreep iedereen wel dat dit gewoon een forse ombuigingsoperatie was.
De Raad van State adviseert de regering altijd over formele wetsvoorstellen, voordat die naar de Tweede Kamer worden gestuurd, dus ook over dit wetsvoorstel.
In het advies schrijft de Raad van State het volgende: ‘Het is de Raad opgevallen dat de toelichting op het wetsvoorstel geen analyse bevat van de problemen die zich thans in de (organisatie van de) maatschappelijke ondersteuning voordoen en die kennelijk aanleiding zijn voor het thans voorliggende wetsvoorstel’.
Dit kun je bijna niet geloven. Zo wordt met beleidsvraagstukken en daaruit voortvloeiende wetgeving omgesprongen.
De staatssecretaris van VWS heeft vervolgens weinig succesvol geprobeerd deze tekortkoming te herstellen door in de Memorie van Toelichting alsnog een paragraaf ‘Probleemanalyse en doel van de wet’ op te nemen. Niet echt geloofwaardig.
Herkenbaar?
Vind je de Grote Fout van ‘structuursturing’ herkenbaar? Heb jij ook van zo’n voorbeeld dat je wilt delen? Laat het me weten.
Wil je het alleen met mij delen? Prima.
Sta je open voor publicatie op de website? Ook mooi, kijk op de website voor de spelregels.
Ik ben zeer benieuwd naar je verhaal.
Wil je elke week een seintje ontvangen als ik een nieuw blog heb gepubliceerd? Schrijf je dan in.
Peter Hovens
Coöperatie Samenwereld