Ik heb vorige week de vraag gesteld ‘Wat versta jij onder democratie?’
Je kunt de definitie van het begrip ‘democratie’ niet beperken tot: ‘het bieden van de mogelijkheid aan burgers om in vrijheid hun stem uit te brengen om een volksvertegenwoordiging te kiezen.’
Dan zou je kunnen zeggen dat land A democratisch is en land B niet. We kennen ook wel de voorbeelden van landen waar verkiezingen worden georganiseerd, maar die we nauwelijks democratisch kunnen noemen. Misschien kun je wel meten hoe democratisch een land is. Maar wat zijn dan de indicatoren?
Er zijn in ieder geval twee indexen ontwikkeld: Democratie-index van The Economist en een jaarlijks rapport Freedom in the World van Freedom House.
Aan de hand van de reacties die ik afgelopen week heb ontvangen heeft democratie te maken met vrijheid, gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid, geborgenheid.
Ik schreef vorige week ‘Het handelen van politici bepaalt hoe de democratie wordt ervaren’. Door hun gedrag beïnvloeden ze burgers over wat zijn nog normaal vinden of niet normaal. Ideeën worden salonfähig gemaakt, waarvan je dacht dat die eeuwig verwerpelijk zouden zijn.
Na het zoveelste schietincident op een school komt Donald Trump met het voorstel om leraren te gaan bewapenen. Dat is toch een absurd idee? Dan ga je toch weer een volstrekt onacceptabele grens over?
Ik moest hieraan denken toen deze week Erik Akerboom – de korpschef van de Nationale Politie – eiste dat de politie stroomstootwapens mag gaan gebruiken. Dit naar aanleiding van een incident in Rotterdam waarbij een agent werd neergeslagen.
Dit is natuurlijk niet vergelijkbaar met de opvatting van Trump, maar toch wordt ook hier weer een grens opgeschoven: geweld beantwoorden met nog meer (legaal) geweld.
Dit is natuurlijk geen echte oplossing, ook al snap ik dat Akerboom zijn mensen meer wil beschermen. Ik schat ook in dat de publieke opinie achter deze opvatting staat.
Maar moeten we hier blij mee zijn? Nee, zeker niet. We moeten we het vraagstuk bij de bron aanpakken.
Waar komt dat geweld vandaan? Of in mindere ernstige vorm, waarom neemt de hufterigheid in de samenleving toe? Er lijken steeds meer korte lontjes rond te lopen. Respect voor mensen in gezaghebbende functies neemt af.
Hoe gedragen mensen met een voorbeeldfunctie zich als het gaat om (ik herhaal) vrijheid, gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid, geborgenheid? Zit daar dan de bron? En wordt het tijd dat we daar iets aan gaan doen?
In deze video ‘Hoe belangrijk is de voorbeeldfunctie’ legt mijn college Leo Klinkers uit hoe dat zit.
Reacties zijn natuurlijk weer welkom.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld