Tijdens de oudejaarsconference pakte cabaretier Pieter Derks flink uit naar het huidige kabinet, al was de ergste sneer die hij uitdeelde gericht aan het adres van Frans Timmermans. Derks zou niet hem, maar alleen politici die relevant zijn op de hak nemen.
Aan het eind van de show stelde hij voor dat we ons als burgers maar beter kunnen afkeren van de onbekwame politici en heft in eigen hand nemen om resultaten te boeken.
Ik vind ook dat burgers meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen om een leefbare samenleving tot stand te brengen in plaats van te leunen op de overheid. Aristoteles noemde de mens een zoön politikon: een politiek wezen dat van nature deelneemt aan de samenleving. Dat moet dus gewoon lukken, ook al zijn we het enigszins verleerd.
Ik geloof in de kracht van gemeenschappen die zich weten te organiseren en initiatief nemen om de leefbaarheid te vergroten. Maar dat kan alleen wanneer bevoegdheden en (financiële) middelen worden gekoppeld aan verantwoordelijkheden. Gemeenten moeten dat hele pakket overdragen aan gemeenschappen en vervolgens afstand nemen.
Maar aan die verantwoordelijkheden zitten grenzen en dan hebben we uiteindelijk toch een overheid nodig die zaken regelt die het niveau van de gemeenschap overstijgen. Dan kom je als eerste het gemeentelijk niveau tegen, daarna het regionale en ten slotte het nationale niveau (het Europees en wereldniveau laat ik even buiten beschouwing).
Wanneer de macht op de genoemde niveaus democratisch gelegitimeerd is (en niet bijvoorbeeld dictatoriaal is ingestoken) hebben we te maken met politiek. Mensen die politiek willen bedrijven organiseren zich via politieke partijen. In mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren leg ik uit dat mensen, die zich organiseren om samen activiteiten te ontwikkelen of gelijke interesses met elkaar willen delen, verenigingen tot stand brengen. Deze hebben hun wortels overduidelijk in de leefwereld.
Er is echter één type vereniging dat deel uitmaakt van zowel de leefwereld als de systeemwereld en dat is de politieke partij. Tot mijn verdriet stel ik vast dat politieke partijen stevig genesteld zijn in de systeemwereld en nog nauwelijks met een draadje met de leefwereld zijn verbonden. Dit verklaart ook het gebrek aan vertrouwen in de politiek.
We hebben twee opties. We keren ons af van de politiek, zoals Derks voorstelt en kijken naar politici en bestuurders die er een puinhoop van maken, of we worden massaal lid van een politieke partij en sleuren ze vervolgens de leefwereld in.
Ik zal hier ook aandacht aan besteden in een lezing, die ik op 26 januari in Sittard mag verzorgen. Heb je belangstelling om deze bij te wonen kijk hier voor meer informatie.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld