Mag ik je het volgende dilemma voorleggen.
Toen ik wethouder was in de gemeente Schinnen hadden we op zeker moment discussie over de volgende vraag: ‘Moet een ambtenaar voordat hij een advies schrijft voor het College van B&W eerst overleg plegen met de verantwoordelijk wethouder over de strekking van dat advies?’
Antwoord 1: ja, want de wethouder is uiteindelijk verantwoordelijk en hij is ook degene die in de raadsvergadering dat standpunt moet verdedigen.
Antwoord 2: nee, de ambtenaar moet – gegeven zijn deskundigheid – het best denkbare advies schrijven, ook al is dat in strijd met de opvatting van de portefeuillehouder. Het staat de wethouder natuurlijk altijd vrij om een ander standpunt in te nemen.
Ik moet je zeggen dat ik toentertijd koos voor antwoord 1. Het is moeilijk om een ander standpunt dan het advies van een ambtenaar te verdedigen in een politiek debat met de gemeenteraad. De raad heeft weet van de besluitvorming op basis van de notulen van de collegevergadering. Dan begin je al met 1-0 achter. Dat is niet fijn.
Bij het schrijven van mijn boek ben ik goed gaan nadenken over de rollen van de verschillende actoren in de overheidsorganisatie. Daardoor ben ik gaan schuiven richting antwoord 2.
Het gaat er uiteindelijk om dat het best denkbare besluit wordt genomen ten behoeve van de samenleving. Als een ambtenaar daarover een advies uitbrengt dan mag dat niet om politieke redenen aan de kant worden geschoven. Dat advies moet overeind blijven.
Ik vraag me trouwens af of ambtenaren voldoende worden beschermd om zo te werken. Ik heb in ieder geval ooit als ambtenaar het tegendeel meegemaakt: herrie in de tent.
Nogmaals, de politiek verantwoordelijke is te allen tijde gerechtigd om een ander standpunt te verdedigen. De politiek heeft namelijk het laatste woord.
Als ambtenaar moet je gelijk hebben, als politicus gelijk krijgen.
Er is in dit verband nog een puntje waar ik tegenaan zit te hikken en dat is het volgende. In hoeverre is een ambtelijk advies 100% objectief (rationeel) of zitten daar ook subjectieve (en dus politieke) kanten aan? Als dat laatste het geval is, dan kom je in een grijs gebied terecht.
Vervelend, want ik hou van helderheid.
Ik vind het vraagstuk nog steeds moeilijk.
Hoe kijk jij hier tegenaan?
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld.
Als je de cirkel rond wil hebben ga je natuurlijk ook in contact met de ervaringsdeskundigen in het werkveld, die tenslotte hun ervaring hebben.. Ik geloof in ervaringsgericht vernieuwen. Niet ervaringsgericht vastzetten in doe zoals het altijd al gebeurde, maar binnen realistische situatie mogelijkheden onderbouwen ..
Wellicht zou een wethouder net als menig directeur van grote bedrijven doen, gewoon een ( in cognito..) meelopen in het werkveld…
Helemaal mee eens, Tiny. Zo hoort het inderdaad te gaan.
We moeten ervanuit gaan dat ambtenaren om hun deskundigheid worden betaald. Zijn/haar politieke antenne moet wel goed gericht staan, maar de wethouder moet primair vanuit een deskundigheid worden be-adviseerd. Opties op een rij zetten, pro’s en con’s wegen en de wethouder zonodig/zo mogelijk alternatieven bieden.
Die kan daarna de politieke verantwoordelijkheid gaan dragen waarvoor hij op zijn beurt betaald wordt…..
Zo hoort het inderdaad te gaan, Gerard.