Ik heb vorige week aangekondigd om nader in te gaan op de opvattingen van Thom de Graaf, vice-voorzitter van de Raad van State, omtrent het belang van het wetgevingsproces, zoals hij dat heeft beschreven in het Jaarverslag 2018.
De Graaf vreest dat de positie van de formele wetgever in de wetgeving afbrokkelt. Dat standpunt begrijp ik heel goed. Hij zoekt een oplossing in het verstevigen van het wetgevingsproces al weet hijzelf niet hoe dat moet.
Daarom roept hij wetgevingspartners (van bewindslieden tot departementsambtenaren en van adviseurs tot wetenschappers) op om debat en bezinning op zowel het wetgevingsproces als op de inhoudelijke normering van de wet.
Wat De Graaf over het hoofd ziet is dat het probleem niet zit in het wetgevingsproces als zodanig, maar in het daaraan voorafgaande beleidsproces. In dat proces immers komt het bevoegd gezag tot de keuze om
1. de stip op de horizon (waarde of missie) te plaatsen,
2. de doelen te benoemen die daarnaar moeten leiden en
3. effectieve en efficiënte maatregelen te beschrijven om daadwerkelijk progressie te maken.
Deze punten 1, 2 en 3 vormen de kern van het beleidsdocument. De doelen en de maatregelen die op uitvoering zijn gericht vormen de beleidsregels. De juridische status van deze beleidsregels is dat ze de overheid binden. Dat wil zeggen dat je als burger mag verwachten dat de overheid die regels gestand doet. Je mag de overheid hier ook op aanspreken.
Sommige maatregelen kunnen pas echt effectief zijn als ze ook de burgers binden. In die gevallen moeten beleidsregels worden omgezet in algemeen verbindende voorschriften, lees: wetten. In zo’n wet staat dan normen in de vorm van geboden, verboden, toestemmingen of vrijstellingen. In zo’n situatie zijn én de overheid én de burgers gebonden aan regelgeving.
Bij de omslag van beleid naar regelgeving vindt de volgende vertaling plaats:
Beleid Wet
Waarde –> Considerans
Doelen –> Rechtsnormen
Maatregelen –> Rechtsgevolgen
Wat ik hiermee duidelijk wil maken is dat de rechtsnormen hun grond vinden in het beleidsproces. De vertaling vindt vervolgens plaats met behulp van de standaarden van bestuursrechtelijke wetgevingsleer.
Kijk eens naar deze keten: beleid – regelgeving – uitvoering – handhaving.
De keten bestaat uit schakels die in een logische volgorde aan elkaar vastzitten. Als de eerste schakel zwak is dan zijn de daaropvolgende schakels dat ook en worden ze misschien wel exponentieel zwakker.
In mijn boek werk ik die keten helemaal uit, maar dat gaat nu te ver.
Hoe dan ook, het belang van een professioneel georganiseerd beleidsproces is enorm groot. Het lost een behoorlijk aantal problemen op in de beleidsketen. Het zorgt onder andere voor een kwaliteitssprong in het wetgevingsproces.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld
De eerder aangekondigde bijeenkomst is verschovennaar woensdagmiddag 26 junivan 13:00 – 17:00 uur. Dat is een week later dan eerst gemeld. Locatie volgt.
- Heb je belangstelling om deze gratis bijeenkomst bij te wonen? Laat het me weten. Je bent van harte welkom.
- Heb je suggesties voor onderwerpen die tijdens deze middag de moeite van het doordenken waard zijn? Ik hoor het graag.
- Het verzoek om definitieve aanmelding volgt later.