(De titel is een woordspeling op het in maart dit jaar verschenen adviesrapport Elke regio telt!)
Enkele dagen geleden plaatste Dagblad De Limburger een column van mijn hand met de titel ‘Regio is de nieuwe gemeente’. Ik stel daarin vast dat het regionale niveau (tussen provincie en gemeente) steeds belangrijker wordt. Je ziet dat ook terug in de verkiezingsprogramma’s.
Maar welke staatsrechtelijke status heeft een regio? Geen enkele. Dus wordt het hoog tijd om daarover na te denken. Ik leg in het artikel uit waarom we de regio de status moeten geven vergelijkbaar met die van een gemeente of provincie, maar stel tegelijkertijd vast dat de regio niet als extra laag aan het zogenoemde Huis van Thorbecke kan worden toegevoegd. De enige serieuze move die we kunnen uithalen is om gemeenten op te schalen naar het regionale niveau. De consequentie daarvan is dat we de provinciale laag kunnen schrappen.
In mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren stel ik ook voor om gemeenten op te schalen naar het regionale niveau, maar dan vanuit een ander gezichtspunt. Ik pleit er namelijk voor om gemeenten – die we beschouwen als de eerste overheid – ook daadwerkelijk die positie te geven. De eerste overheid zetelt vanwege de top-down benadering in ons land in het torentje in Den Haag. Het wordt tijd voor een bottom-up benadering.
In mijn boek werk ik die benadering uit en leg ik uit dat de eerste laag in de samenleving wordt gevormd door de gemeenschappen, zoals wijken, buurten, kernen en dorpen. Een sterke invulling van deze kleinschaligheid zorgt ervoor dat de leefbaarheid aldaar toeneemt.
Daarmee kom ik meteen tegemoet aan een kritiekpunt op de opschaling van gemeenten. Sommigen vrezen dat de afstand tussen gemeente en burger te groot wordt. In mijn benadering verklein ik de afstand tussen burger en burger, waardoor de afstand tot de gemeente nauwelijks nog een rol speelt. Burgers leggen de scheve tegel zelf recht.
Een ander kritiekpunt ging over een te ver doorgeschoten opschaling: kan het niet een onsje minder? Nee, dat kan niet. Immers ik probeer invulling te geven aan het regionale niveau en dan mag ik dat niet loslaten. Bovendien komen we dan terecht in een onwenselijke structurendiscussie over hoeveel gemeenten we dan gaan samenvoegen tot welk schaalniveau.
Ik was verrast door de vele steunbetuigingen voor mijn standpunt dat de regio’s de gemeenten van de toekomst zijn. Zou de tijd dan nu toch rijp zijn? Ik stel die vraag, omdat deze al ruim dertig jaar in mijn hoofd speelt.
Voor wie daar belangstelling voor heeft kan ik verwijzen naar https://www.gemeentezuidlimburg.nl. Dan kun je meteen VRIEND van de gemeente Zuid-Limburg worden. Voor de helderheid, het gaat niet alleen over deze regio, maar Zuid-Limburg staat symbool voor alle 40 zogenoemde COROP-regio’s in Nederland (deze indeling wordt gebruikt door het CBS en toegepast voor analytische doeleinden).
Ik ben reuze benieuwd hoe je tegen mijn opvatting aankijkt.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld