Ik geef er de voorkeur aan om niet te spreken van een probleem, maar van een ‘probleemvermoeden’. Je zult eerst met feiten en cijfers moeten onderbouwen dat het fenomeen dat ‘probleem’ wordt genoemd ook daadwerkelijk bestaat.
Laten we er een voorbeeld bij pakken, waar ik het vorige week over had. Is het probleem ‘instroom van asielzoekers’ wel een probleem? Mag je hier zelfs spreken van een tsunami aan asielzoekers? De CBS-cijfers laten zien dat in het jaar 2023 ruim 38.000 mensen een asielaanvraag hebben ingediend. Dat komt overeen met 0,22% van de Nederlandse bevolking. Het probleem is op z’n minst betrekkelijk. In dat verband vind ik een uitzending van Arjan Lubach uit 2023 over migratie verhelderend.
Natuurlijk, er moet het een en ander geregeld worden, zoals opvang, verblijf, afhandeling aanvragen, onderwijs en zorg. Maar is dat dan een probleem? Hoe dan ook, dit laat in ieder geval zien dat een beleidsvraagstuk altijd van meerdere kanten moet worden bekeken en niet met de oogkleppen op. Dat is het tweede aspect. Zet alle mogelijk brillen op om naar een maatschappelijk vraagstuk te kijken.
Een derde punt is dat een politieke uitspraak moet worden gedaan over de onwenselijkheid van een probleem. Bijvoorbeeld: ‘Ik – politicus – vind de (toegenomen) instroom van asielzoekers ongewenst’. Een andere politicus zal zeggen ‘Ik vind de stroom aan asielzoekers geen probleem, maar wel de wijze waarop we de opvang hebben geregeld’.
Het vierde aspect is dat de politicus de uitspraak doet: ‘Ik ga de ongewenste situatie beëindigen en ik zal er daarom voor zorgen dat de instroom van asielzoekers wordt ingedamd (of gereduceerd tot nul)’. Daarmee zet de politicus een stip op de horizon.
Nu zullen verschillende politici verschillende stippen op de horizon zetten. Om als burger een voorkeur voor een bepaalde stip te bepalen is het nodig dat de dames en heren politici aangeven waarom ze welke stip op de horizon hebben gezet. Met andere woorden, met welke argumenten funderen ze hun keus. Dat is de vijfdestap.
De zesde stap is dat politici in de politieke arena de argumenten met elkaar uitwisselen. De beste argumenten zouden dan moeten winnen en de uiteindelijke stip op de horizon bepalen. Dat is niet gemakkelijk, maar het dwingt wel tot het gebruik van waarden-gedreven woorden. Aan de andere kant werkt het in de praktijk niet, omdat politici doorgaans praten vanuit hun eigen gelijk en niet luisteren naar de ander. We noemen dat debatteren. Dan geldt uiteindelijk het recht van de sterkste, lees: de macht van de coalitie.
Wat zou het fijn zijn wanneer we stoppen met debatteren en overstappen naar een andere gespreksvorm, namelijk de dialoog. Een noodzakelijke voorwaarde daarvoor is het elimineren van de machtsfactor. Dat betekent concreet dat we moeten stoppen met het opdelen van de volksvertegenwoordiging in een coalitie en oppositie.
Volgende week meer hierover.
Peter Hovens
peter@samenwereld
Coöperatie SamenWereld