Dit bericht gaat over het zesde van de tien voorstellen van de Staatscommissie rechtsstaat uit haar rapport De gebroken belofte van de rechtsstaat, Tien verbetervoorstellen met oog voor de burger.
Dit zesde voorstel luidt:
‘Geef langdurige politieke prioriteit aan vereenvoudiging van regelingen voor bestaanszekerheid’.
Dat klinkt erg sympathiek. Tegelijkertijd denk ik dan ‘Dat heb ik vaker gehoord’: minder regels en vereenvoudiging. Er komt in de praktijk nooit iets van terecht.
De concrete voorstellen die de staatscommissie aan deze ambitie verbinden gaan niets opleveren. Men stelt voor dat het parlement de vereenvoudigingsopgave als een ‘groot project’ kwalificeert. Een soort meta-operatie om de huidige wet- en regelgeving te vereenvoudigen.
Ik zou willen uitschreeuwen: DAT GAAT NIET. Systeemfouten proberen te repareren leiden altijd tot nog meer ellende, eindigend in de explosie of implosie van het systeem. Er is maar één remedie en dat is helemaal opnieuw beginnen en dan goed doen.
Eerst het beleid formuleren van onderop en van buiten naar binnen conform de Methode Samenlevingsbeleid. Van daaruit de wetgeving componeren, de uitvoering en handhaving definiëren en ten slotte de organisatie daarop inrichten, conform het Ketenmodel.
Het beleidsproces begint met het raadplegen van de samenleving, inclusief uitvoerders en handhavers en eindigt met het beantwoorden van de politieke vraag: ‘Stellen we rechtvaardig beleid vast?’ Daarna vindt er een wetstechnische vertaling van het beleid plaats, nota bene zonder politieke interventies. De uitwerking in uitvoerbare en handhaafbare regels sluit aan op de eerdere inbreng van de verantwoordelijke functionarissen. De uitvoering en handhaving worden geïmplementeerd met inachtneming van de principes van het feedbackmechanisme (herstellen van vastgestelde en onbedoelde afwijkingen).
Het klinkt simpel, maar dat is het in de praktijk niet. Wanneer je de echter de betekenis begrijpt van de wetenschappelijk gefundeerde standaarden, die de basis vormen van de Methode Samenlevingsbeleid, dan ben je een heel eind.
Je vindt een en ander terug in mijn in boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren, waarin ik ook de betekenis van het Ketenmodel bespreek.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld