Dit bericht gaat over het zesde van de tien voorstellen van de Staatscommissie rechtsstaat uit haar rapport De gebroken belofte van de rechtsstaat, Tien verbetervoorstellen met oog voor de burger.
Dit zevende voorstel luidt:
‘Regel in algemene wetgeving een grondslag voor gegevensdeling tussen overheidsorganisaties, voor proactief overheidshandelen in het belang van de burger’.
Ik snap de oproep wel. Soms is een koppeling van gegevens handig, omdat dit tot inzicht leidt waarmee je resultaten kunt boeken in het belang van burgers. Wanneer een dergelijk resultaat ondergeschikt is aan de privacy, dan laat je zaken liggen. Hoe erg is in zo’n geval het afwijken van privacy? Dat is een lastige afweging. Kun je zoiets in algemene wetgeving regelen? Ik weet het niet.
Wat ik wel weet is dat de huidige regelgeving niet waterdicht is in die zin dat willekeur mogelijk is. De commissie noemt het volgende voorbeeld uit de toeslagenaffaire. De ene keer werden gegevens van burgers wel gedeeld voor fraudebestrijding, maar om gedupeerde ouders in het toeslagenschandaal te helpen mochten de gegevens niet worden gedeeld.
Zelf heb ik ervaringen met verenigingen en stichtingen die aan steeds meer wettelijke regels moeten voldoen, waar je in de praktijk last van hebt. Je mag niet eens meer een telefoonnummer van iemand aan een ander geven ook al weet je dat dit voor een serieus doel wordt gebruikt en niet zal worden misbruikt. Vroeger zocht je zo’n nummer op in het telefoonboek.
En wat te denken van de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen, beter bekend onder zijn afkorting WBTR. Bestuursleden van rechtspersonen moeten alles tot in de puntjes geregeld en verzorgd hebben voor het geval iets misgaat. Je moet je hebben ingedekt, anders loop je het risico dat je persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld voor mogelijk geleden schade van een derde. Je moet bijvoorbeeld aan het begin van een vergadering een rondje maken om na te gaan of een bestuurslid bij een van de agendapunten een persoonlijk belang heeft. Ik ben nu zo’n 47 jaar actief in allerlei verenigingen, maar heb iets van persoonlijk belang nog nooit meegemaakt. En als het al aan de orde zou zijn, gebruik je je verstand.
Dan hebben we ook nog de aanbestedingsregels. Wanneer verenigingen met geld van de overheid via zelfwerkzaamheid projecten initiëren moeten ook zij aan deze regels voldoen. En weg is het financiële voordeel van de verenigingen. Daarmee worden lokale initiatieven met inzet van lokale ondernemers ernstig gehinderd. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?
Dat er regels zijn is logisch en dat daarmee de cowboys worden beteugeld is prima. Maar om op deze manier eenvoudige lokale activiteiten in een lastig parket te brengen, is onverteerbaar. Saamhorigheid in de leefwereld wordt ondermijnd door de systeemwereld.
Heb jij ook van dit soort ervaringen? Ik hoor het graag.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld