Dit bericht gaat over het achtste van de tien voorstellen van de Staatscommissie rechtsstaat uit haar rapport De gebroken belofte van de rechtsstaat, Tien verbetervoorstellen met oog voor de burger.
Dit achtste voorstel luidt:
‘Investeer fors in de verbetering van de rechtsbescherming.’
Dit is weer zo’n mooie ambitie, waarvan ik denk ‘Hoe ga je dat regelen?’
De commissie vraagt aandacht voor de toegankelijkheid van ons rechtssysteem. Als voorbeeld noemt men de afbraak van de sociale advocatuur, die ongedaan moet worden gemaakt. Prima.
Ik denk zelf dat we ons systeem als zodanig wel op orde hebben en dat de rechtsbescherming op papier goed is geregeld. Het probleem zit hem in de gedragingen van overheidsorganisaties en -dienaren.
Lees de jaarverslagen van de Ombudsman er maar op na en je kunt kennismaken met aan de ene kant schrijnende gevallen waar burgers in de vernieling raken en hoopvolle voorbeelden aan de andere kant, waarbij de overheid zoekt naar creatieve oplossingen om kwetsbare burgers rechtsbescherming te bieden. Desnoods door burgerlijk ongehoorzaam te zijn. Kortom, er valt wat te kiezen en dat is dan weer een kwestie van willen.
Alhoewel, in mijn in boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren ga ik in op het dogma lex dura sed lex. Dit betekent ‘de wet is hard, maar het is nu eenmaal de wet’. Dit is een typisch systeemwereld-dingetje. Geen oog voor de leefwereld. Als je als overheid er zo geharnast inzit, dan wordt het een lastig verhaal.
Maar zoals gezegd, je kunt het dogma ook aan de kant schuiven, dat is een keuze.
Wanneer dat zo is, zou je elk overheidsorgaan aan een test kunnen onderwerpen met als vraag ‘Hoe scoor jij op de ‘Monitor Rechtsbescherming’?
Volgens mij bestaat zo’n monitor (nog) niet.
De staatscommissie stelt voor om een Planbureau voor de rechtsstaat in het leven te roepen. Het ontwikkelen van de ‘Monitor Rechtsbescherming’ zou een mooie klus zijn voor dat bureau.
Ik wil er zelf ook wel over nadenken.
Misschien heb jij ideeën? Dan hoor ik dat graag.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld