Ik heb vorige week gemeld dat het voor kiezers fijn zou zijn wanneer verkiezingsprogramma’s niet meer dan een A4’tje zouden omvatten. Ik heb daar positieve reacties op ontvangen.
Politieke partijen begrijpen ook wel dat dit beter is en daarom presenteren ze ook wel tien-punten-plannen of iets dergelijks. Wanneer je de partijen vraagt om zich daartoe te beperken dan krijg je steevast de reactie dat verkiezingsprogramma’s ook bedoeld zijn als onderhandelingsdocument voor na de verkiezingen.
Juist daarin schuilt de oorzaak van lijvige dichtgetimmerde regeerakkoorden. Alle politieke partijen roepen voor de verkiezingen dat we daar een keer mee moeten stoppen. Maar elke partij wil alles van zijn programma in dat regeerakkoord proppen om daarna richting achterban de victorie te kraaien. Wie is hier nu gek?
Ik zie daarnaast nog een ander probleem met betrekking tot de verkiezingsprogramma’s, namelijk dat ze bol staan van de oplossingen om de meest uiteenlopende maatschappelijke vraagstukken te lijf te gaan.
In mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren beschrijf ik uitgebreid de Methode Samenlevingsbeleid die ervoor moet zorgen dat maatschappelijke signalen worden omgezet in haalbaar, uitvoerbaar en handhaafbaar beleid dat kan rekenen op draagvlak in de samenleving.
Deze Methode is gebouwd op wetenschappelijke standaarden en schrijft voor hoe een beleidsproces – met inbegrip van belangrijke interactie met burgers op diverse momenten – stap voor stap moet worden ingericht. Het moment waarop oplossingen in beeld komen laat even op zich wachten, omdat er het nodige aan voorafgaat. Dat zit zo.
- Om te beginnen moeten we zeker weten dat een aangekaart maatschappelijk probleem daadwerkelijk bestaat.
- Vervolgens gaan we het vraagstuk vanuit vele invalshoeken bekijken om er een totaalbeeld van te krijgen.
- Dat is nodig omdat daarna een grondige probleem- en oorzakenanalyse wordt gemaakt.
- Deze legt de politiek-bestuurlijk interventiepunten bloot waarmee we een voorlopig inzicht krijgen in mogelijke oplossingen.
- Nadat een en ander aan experts is onderworpen, worden ook burgers via het instrument ‘burgerdialoog’in positie gebracht om er iets van te vinden.
- Daarna is de politiek aan zet om daadwerkelijk strategische keuzes te maken in combinatie met de oplossingen en daarmee gemoeide financiële middelen.
Ik kan je verzekeren dat een dergelijk proces de nodige tijdsinvestering vraagt. Het is dan ook een raadsel hoe politieke partijen in een paar maanden tijd een verkiezingsprogramma kunnen schrijven met een uitgebreid scala aan oplossingen. En let wel, die oplossingen krijgen straks een plek in het regeerakkoord en de gevolgen daarvan kunnen zeer ernstig zijn.
Ik noem een voorbeeld. In het Hoofdlijnenakkoord van kabinet Balkenende II (2003-2006) stond het volgende:
Een aan de belastingdienst gelieerde uitvoeringsinstantie zal deze (zorgtoeslag, ph) en andere inkomensafhankelijke regelingen gaan uitvoeren.
Met dit statement werd de kiem gelegd van een door de overheid gecreëerde ramp met voor vele families verstrekkende gevolgen, die nog steeds niet zijn verdwenen: de Toeslagenaffaire.
In videoserie op YouTube over de Methode Samenlevingsbeleid bespreek ik het proces stap voor stap. Ik voeg elke week een video toe; vandaag over het belang van het starten van een proces met een probleemVERMOEDEN in plaats van een probleem.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld