Vorige week heb ik geschreven over structuursturing als oplossing voor maatschappelijke problemen. Gelet op de reacties die ik heb gekregen, een heel herkenbare fout. De Grote Fout van deze week houdt daar verband mee.
Welke fout uit het Grote Fouten Boek wordt er gemaakt?
De Grote Fout die deze week aan de beurt is, is die van ‘jumping to solutions’.
Dat betekent heel eenvoudig: problemen aandragen voor oplossingen zonder een daaraan voorafgaande analyse. Met andere woorden, springen van probleem naar oplossing.
Waarom is het fout?
In cursussen gebruik ik altijd de volgende metafoor.
Als je met een klacht naar je huisarts gaat en hij schrijft je een pilletje voor zonder dat hij gevraagd heeft wat je klacht is, hoe lang dat je de klacht hebt, of jezelf een idee hebt waar het vandaan komt, en hij onderzoekt je verder niet, dan vind je dat bepaald geen vertrouwenwekkende ervaring. Sterker, ik denk dat je meteen op zoek gaat naar een andere huisarts. Je verwacht namelijk van zo’n professional dat hij eerst een diagnose stelt en pas daarna met een remedie komt. En altijd met de toevoeging: ‘Als je je volgende week niet beter voelt, dan zie ik je terug op het spreekuur’.
Toch vreemd als we een maatschappelijk probleem – vaak zeer complex – zonder diagnose/analyse denken te kunnen oplossen.
Maar waarom doen we dat dan toch?
Kennelijk willen we daadkracht tonen. Nadenken wordt daar doorgaans niet onder geschaard. Wel eens een politicus gehoord die als antwoord op de vraag van een journalist zei: ‘Ik weet het niet. Ik moet hier eerst over nadenken’?
En we zijn natuurlijk ongeduldig. We willen meteen resultaat zien. Een degelijke analyse maken vergt veel tijd.
Welke ernstige consequenties heeft deze fout?
Een belangrijke consequentie van deze fout is dat het probleem dat je wilt bestrijden vaak niet wordt opgelost, omdat het ‘gezond-boerenverstand’ helaas tekort is geschoten. Maar er is wel tijd aan besteed, geld uitgegeven, regels en procedures gemaakt, vaak contraproductief, et cetera.
Wat de zaak nog erger maakt is als de verzonnen oplossing eigenlijk de oorzaak is van het probleem. Het gevolg daarvan is dat het probleem nog verder wordt aangejaagd. En zo raak je steeds verder van huis.
Wat kun je doen om die fout te vermijden?
Ik denk dat de politiek de sleutel in handen heeft om deze fout niet te maken. Dat vergt een andere politieke cultuur.
Een cultuur waarbij men rust en ruimte creëert om maatschappelijke problemen te voorzien van werkbare oplossingen. Een cultuur ook waarin ambtelijk vakmanschap weer wordt gewaardeerd en gerespecteerd.
Een situatie waarin politieke afrekencultuur is vervangen door vertrouwen in bestuurders en professionals.
Maar ook een cultuur waarin de media minder hijgerig optreden en zelf een bijdrage leveren door het bedrijven van kwalitatief hoogstaande (onderzoeks)journalistiek.
Voorbeeld van deze Grote Fout
Jumping to solutionsis helaas meer regel dan uitzondering. Dus zou ik hier een ellenlange lijst kunnen weergeven.
Maar laat ik een voorbeeld noemen: ons zorgstelsel. Je kunt een boek schrijven over hoe de privatisering in de zorgsector zich heeft ontwikkeld. Steeds weer aanpassingen om tekortkomingen te elimineren, die geen oplossing blijken te bieden, maar alleen het systeem verder laten vastlopen. En dan komt iemand op het idee om een zorgfonds te introduceren met afschaffing van het eigen risico. Dit kan dan wel sympathiek klinken, maar het is geen doordachte oplossing, al was het maar vanwege de vraag ‘wie moet dat betalen?’ Is er een analyse gemaakt waaruit blijkt dat het eigen risico een/de veroorzaker is van het probleem? Nee, dus.
Herkenbaar?
Vind je de Grote Fout van ‘jumping to solutions’herkenbaar?
Wellicht heb jij ook nog interessante voorbeelden.
Ik wil de vraag deze week ook nog op een andere manier stellen. Heb jij een mooi voorbeeld waarin men zich nietheeft laten verleiden om deze fout te maken? Dus een voorbeeld van hoe het wel hoort? Laat het me weten.
Wil je het alleen met mij delen? Prima.
Sta je open voor publicatie op de website? Ook mooi, kijk op de websitevoor de spelregels.
Ik ben zeer benieuwd naar de (goede) voorbeelden.
Peter Hovens
Coöperatie Samenwereld
Wil je elke week een seintje ontvangen als ik een nieuw blog heb gepubliceerd? Schrijf je dan in.