De historische gebeurtenis in Washington DC zal je zeker niet zijn ontgaan; het was onthutsend en verbijsterend. Toch haal ik er ook positieve punten uit.
In de eerste plaats schat ik in – dit is misschien meer hoop dan wijsheid – dat Trump zijn hand heeft overspeeld. Hij heeft niet alleen het Amerikaanse volk gespleten, maar ook de Republikeinse partij. Dat gaat hem parten spelen bij het realiseren van zijn ambitie voor een tweede ambtstermijn.
Het tweede aspect waar ik me over verheug is dat de Amerikaanse Constitutie uiteindelijk als winnaar uit de bus is gekomen. Mike Pence koos voor het volgen van de Grondwet in plaats van Trump.
Dat heeft alles te maken met de centrale rol die de Constitutie speelt in Amerika. Het zit opgesloten in het hart van elke Amerikaan. Zoiets is in Nederland ondenkbaar. Het verschil is verklaarbaar.
De Amerikaanse Grondwet bevat een preambule die begint met de woorden ‘We, the people’, waarmee de soevereiniteit van het volk tot uitdrukking wordt gebracht. Joe Biden gebruikte die woorden deze week ook weer in een van zijn toespraken.
De Amerikaanse Grondwet is heilig en staat op het niveau van de Bijbel. Een exemplaar van de Grondwet ligt in elk Amerikaans nachtkastje en velen kunnen de 7 wetsartikelen opdreunen.
Kom daar in Nederland eens om. Met betrekking tot de Grondwet komt men niet verder dan artikel 1 (gelijke behandeling en anti-discriminatie) en artikel 7 (vrijheid van meningsuiting). Bij ons ontbreekt een relatie met het begrip ‘volkssoevereiniteit’. De Grondwet zou – als je het mij vraagt – zelfs door het volk moeten worden geratificeerd.
John Rawls (Amerikaans filosoof; 1921-2002) stelt in Political Liberalism dat de garantie van democratische vrijheden, inclusief de vrijheden van het niet-politieke leven, actieve participatie vereist van burgers. Zij moeten de politieke deugden bezitten die nodig zijn om een constitutioneel regime in stand te houden. Zonder dit, verliest eenieder zijn vrijheid.
Zie hier, het belang van opvoeding van onze kinderen in de deugden van de politiek, want we zijn, hoe dan ook, graag of niet, allemaal een sociaal wezen (zoön politikon; Aristoteles) en maken deel uit van een gemeenschap, hetgeen per definitie politiek is.
Het onderwijs geeft te weinig aandacht aan het functioneren van onze democratische rechtsstaat. Politieke partijen zouden zich dit ook mogen aantrekken.
Stel je voor dat de Tweede Kamer wordt bestormd door pakweg boze boeren, gele hesjes of complotdenkers en het parlement wordt platgelegd; ik zie Khadija Arib nog niet op televisie verschijnen met de Grondwet in haar hand.
Amerika is de afgelopen dagen meermaals vergeleken met een bananenrepubliek en een apenland. We kunnen beter naar onszelf kijken en begrijpen dat we een achterstand hebben ten opzichte van Amerika. Wat bindt ons Nederlanders?
We hebben nog wat opvoedkundig werk te verzetten.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld