Vorige week ben ik ingegaan op de noodzaak om signalen uit de samenleving actief op te pakken, met name van hen die met de poten in de klei staan, zoals de uitvoerders. Belangrijk is daarbij om oog te hebben voor opvattingen van de unusual suspects.
Een relevante oorzaak – genoemd door de Commissie Bosman – van de problemen die ontstaan bij de uitvoering is het gegeven dat departementen domineren in de relaties tussen Tweede Kamer en uitvoeringsorganisaties. Dat vinden we terug bij punt 2 van onderstaande afbeelding.
Wat gebeurt daar namelijk? Er wordt gefilterd op de signalen die worden opgevangen. Wat laten we wel door naar de black box van de overheid en wat niet? Dit is een veelvoorkomende fout. Ambtenaren zijn gewend om alles in de klauwen te houden, geen risico’s te nemen, zekerheden in te bouwen en politieke bazen niet te overvoeren.
Kortom, een grote hoeveelheid signalen uit de samenleving wordt teruggebracht tot hapklare brokken; dit betekent dat inhoudelijke selecties worden gemaakt. Dat leidt onvermijdelijk tot het wegpoetsen van informatie die ertoe doet. Dat wegpoetsen is een vorm van het creëren van beleidsafval.
Een duidelijke manier van filteren, die ik in de praktijk zie, is het beleggen van bijeenkomsten met burgers, waarbij iedereen van alles mag roepen of waarbij aanwezigen geeltjes mogen plakken bij stellingen of ‘geld’ mogen verdelen over maatschappelijke vraagstukken. Het resultaat van zo’n bijeenkomst is bedroevend. Wat in het straatje van de overheid past wordt meegenomen en wat niet aansluit bij de gedachten van de overheidsdienaren wordt ‘over het hoofd gezien’.
Een aanbeveling van Bosman c.s. luidt: ‘Verbeter de kennis- en informatiepositie van de Tweede Kamer’. Inderdaad, presenteer de ideeën, gevoelens en opvattingen van de relevante samenleving in z’n volle omvang aan de volksvertegenwoordiging.
Alhoewel ik ook vind dat Tweede Kamerleden hier hun eigen verantwoordelijkheid hebben: meer contacten met de samenleving en minder meebesturen vanuit de blauwe stoelen in Den Haag.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld