Ik reis bij voorkeur met het openbaar vervoer. Dat is natuurlijk beter voor het milieu, maar een ander voordeel is dat ik in de trein kan lezen, hetgeen achter het stuur van een auto onverantwoord is.
Nu neem ik voor mijn werk regelmatig de auto, omdat dit wel handig is, bijvoorbeeld vanwege tijdwinst. Om de reistijd toch nuttig te besteden, heb ik bedacht om te gaan luisteren naar interessante podcasts.
Zo luisterde ik onlangs naar een podcast van de Correspondent met de titel Het privéarchief van oud-politicus Jan Pronk is een schatkamer voor wie naar linkse idealen zoekt.
In deze podcastserie vertelt Pronk dat hem van Joop den Uyl tien lessen zijn bijgebleven. Dat zijn de volgende.
- Blijf altijd studeren.
- Onderzoek bij iedere beslissing wat het effect zou zijn op de zwakste groepen in de samenleving.
- Lok tegenspraak uit om je eigen oordeel te scherpen.
- Maak politieke tegenstellingen niet groter dan ze zijn, maar verdoezel ze evenmin.
- Probeer een crisis niet op te lossen door een schuldige aan te wijzen.
- Hervorm via kleine stappen, niet via grote omwentelingen.
- Koester je niet in de macht.
- Vervreemd je niet van de kiezers, van de achterban of van je eigen partij.
- Kies altijd voor democratische processen.
- Hoe fascinerend politiek ook is, haal je inspiratie buiten de politiek zelf, bij de mensen om wie het gaat en als die er even niet zijn …, lees gedichten.
Ik weet niet hoe jij naar deze lessen kijkt, maar bij elke les komen bij mij onmiddellijk concrete ervaringen naar boven.
Neem nou de eerste les. Ik ontvang dagelijks zoveel informatie – met dank aan e-mail, www en sociale media, dat ik die alleen maar tot me kan nemen door deze te scannen. Ruimte voor diepgang is er niet.
Ik probeer het wel. Ik ben vorige week begonnen aan het boek Socratic Design van Humberto Schwab. Maar dan blijf ik ergens halverwege hangen, omdat ik onvoldoende tijd heb – lees: tijd vrijmaak – om het uit te lezen. Dus ik moet vanaf nu meer discipline aan de dag leggen, want het boek kan – althans dat sterke vermoeden heb ik – erg behulpzaam zijn bij het ontwerpen van een nieuw politiek systeem.
Een aantal van de wijze lessen van Den Uyl neem ik mee bij dat ontwerp. Bijvoorbeeld, kan een systeem verhinderen dat politici zich in macht koesteren (nr. 7) of kan een op democratische lijst geschoeid systeem voorkomen dat niet-democratische processen zich daarvan meester maken (nr. 9).
Ik ben benieuwd of jij suggesties kunt aandragen hoe we een of meer lessen kunnen vertalen in een nieuw politiek systeem.
Oh ja, over discipline gesproken, ik vertel volgende week iets over Socratic Design.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld.