Onlangs is de Parlementaire Onderzoekscommissie Uitvoeringsdiensten van start gegaan. Deze commissie heeft tot opdracht om inzicht te verschaffen in de oorzaken van problemen bij uitvoeringsorganisaties, het verlies aan menselijke maat, de rol en de informatiepositie van de Tweede Kamer en hoe de uitvoerbaarheid van beleid gewaarborgd kan worden in het parlementaire proces.
In dat verband heeft Pieter Omtzigt een notitie geschreven met de titel ‘De Tweede Kamer en de Uitvoering, een moeilijke combinatie’. Hij schetst een onthutsend beeld over wat er allemaal misgaat in het beleids- en wetgevingsproces en hoe dat leidt tot problemen in de uitvoering, waardoor burgers de dupe worden van de overheid.
Ik zal de komende weken aandacht gaan schenken aan de verschillende missers, die verband houden met de relatie tussen beleid en uitvoering.
Maar eerst een ander aspect dat me opviel aan de notitie, namelijk de openingszin:
De Tweede Kamer heeft twee hoofdtaken, het maken van wetten als medewetgever en het controleren van de regering.
Ik begrijp niet dat Omtzigt – als meest gewaardeerde volksvertegenwoordiger – de allerbelangrijkste hoofdtaak van de Tweede Kamer niet vermeldt: het vertegenwoordigen van het volk.
Hoe kan dat? Vindt hij dat misschien vanzelfsprekend? Maar dan nog moet je die taak noemen en wel als eerste, omdat je geen wetten kunt maken als je niet eerst contact hebt gehad met het volk, dat nog altijd het hoogste gezag draagt.
Maar het kan ook zo zijn dat personen die door de kiezers worden gekozen in de Tweede Kamer, Provinciale Staten, Gemeenteraad of Algemeen Bestuur van het Waterschap vinden dat ze volksvertegenwoordiger zijn en dat hen dat voldoende legitimeert om politieke keuzes te maken.
Volgens mij BEN je geen volksvertegenwoordiger, maar DOE je het volk vertegenwoordigen. Ik gebruik hier even krom Nederlands om aan te geven dat het volksvertegenwoordigerschap geen statisch gegeven is, maar een dynamische functie.
Het volk vertegenwoordigen betekent luisteren naar hen die gevoel en verstand van een bepaald maatschappelijk vraagstuk hebben, nadenken, analyseren, argumenteren, politiek kiezen en verantwoorden. Dat is heel wat anders dan even checken of een voorstel wel of niet past binnen het regeerakkoord.
Ik heb afgelopen week een hele dag online training gegeven over de Methode Samenlevingsbeleid aan een twintigtal rijksambtenaren. Ik proefde bij hen het ongemak om te werken met politici die het contact met de samenleving zijn kwijtgeraakt. Dat wekt, gelet op het bovenstaande, nauwelijks verbazing.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld.