Ik heb vorige week aangekondigd dat ik nader zou ingaan op het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag.
De geboorteakte van het rapport was de Motie van GroenLinks Tweede Kamerlid Snels. De motie kwam er in het kort op neer dat naar aanleiding van de toeslagenaffaire een parlementaire ondervraging zou moeten komen, waarbij de bewindslieden en de daarbij betrokken topambtenaren zouden worden gehoord om zicht te krijgen op de politieke besluitvorming ten aanzien van het fraudebeleid bij de kinderopvangtoeslag.
Ik vind dat de commissie onder leiding van Chris van Dam zich goed van zijn taak heeft gekweten. De verantwoordelijke bewindspersonen en ambtenaren zijn stevig aan de tand gevoeld en de commissie heeft daar prima zonder omwegen verslag van gedaan.
Daarmee heeft de commissie zich gehouden aan de opdracht: ‘zicht krijgen op …’
Maar ik vind dat veel te mager, het gaat wat mij betreft niet alleen om zicht op, maar ook om inzicht in …
Eigenlijk vindt de commissie dat ook, want een van de door haar geformuleerde deelvragen luidde: ‘Welke lessen trekken de getuigen naar aanleiding van de harde aanpak bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag?’
Het antwoord op die vraag is erg mager en blijft steken in meningen van de ondervraagden die neerkomen op: het toeslagenstelsel is te complex, er is in de wetgeving onvoldoende ruimte voor maatwerk, politiek heeft geen oog voor de uitvoering, de menselijke maat wordt uit het oog verloren, fraudebestrijding verdraagt geen financiële prikkels om targets te halen, de cultuur van de Belastingdienst is niet wat het zou moeten zijn, de afstand tussen beleid en uitvoering is te groot.
En dan denk ik: Jaaaa, en nu dan? Wordt het niet de hoogste tijd om vragen te stellen die beginnen met het woordje ‘Waarom?’
Ik krijg trouwens een behoorlijk déjà-vu-gevoel als naar het rijtje onderwerpen kijk.
Waarom heeft de politiek geen oog voor de uitvoering? Waarom is de afstand tussen beleid en uitvoering zo groot? Zo kun je het hele rijtje aflopen.
Anders gezegd, vind ik de urgentie om een diepgaande analyse te maken van de gesignaleerde problemen, ongekend groot. Ik hoor daar niemand over. Er moet echt een nieuwe club aan de slag met een scherp geformuleerde opdracht.
Zal er iemand in de Tweede Kamer zijn die dit aan de orde stelt? Een fundamentele oorzakenanalyse van wat er mis is gegaan? Ik vrees van niet. Op die manier leren we niets en gaan na het beoordelen van politieke consequenties gewoon weer over tot de orde van de dag.
De gedupeerde ouders zijn voorlopig even gecompenseerd, waarvan de achterliggende bedoeling het (voorlopig) redden van het Kabinet is. Daarom is nu opeens iets mogelijk wat eerst onmogelijk was.
Hoe dan ook, ik wens je een fijne jaarwisseling. Tot in het jaar 2021.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld